Het andere Mexico

¡Hola a todos!

De afgelopen twee weken heb ik samen met mijn vader een prachtige reis gemaakt door het zuiden van Mexico, een regio die soms meer weg had van India of Afrika dan van het Mexico waar ik een halfjaar had gewoond. Maandag 7 december stond ik mijn vader op te wachten op het vliegveld van León en natuurlijk was het gek om hem ineens in Mexico te zien en misschien nog wel gekker om ineens Nederlands te kunnen praten zonder dat de andere persoon je uitlacht en zegt dat Nederlands net Arabisch is...

De eerste dag heb ik hem Guanajuato laten zien, maar aangezien ik de afgelopen maanden al genoeg over deze prachtige stad heb verteld zal ik jullie daar maar niet mee gaan vermoeien. Woensdag stond een lange reis op het programma, een 8 uur durende busreis naar de Centraal-Mexicaanse stad Puebla, een gigantische stad met straten die nummers hadden in plaats van normale namen, met enorm veel auto's die luid toeterend door de smalle straten scheurden en met een plein dat voor de kerstdagen op z'n Amerikaans was versierd met op elke vierkante centimeter wel een ontzettend lelijke verlichte kerstboom, kerstster of rendier. Puebla vormde daarin overigens geen uitzondering op de andere steden die we later zouden bezoeken... In het zuiden zijn ze gewoon een beetje raar.

De volgende ochtend besloten we eerst naar het stadje Cholula te gaan, onder de rook (of smog) van Puebla en onder de rook van de bijna 6000 meter hoge vulkanen Popocatépetl en Iztaccíhuatl. Hier zouden we de ruïne van de precolumbiaanse piramide van Cholula bekijken die door de Spanjaarden was verwoest, maar eigenlijk was het niet meer dan een heuvel en moest je wel erg je verbeelding gebruiken om te beseffen dat je naar een piramide keek en niet naar een heuvel. Na dit een beetje teleurstellende uitstapje gingen we terug naar Puebla om daar het koloniale centrum te bewonderen, met veel kerken en gekleurde huizen een gezellige stad, maar wel vies en lawaaierig. Nu terugkijkend op de rest van mijn verblijf in het zuiden zou ik Puebla relatief schoon en rustig willen noemen...

De volgende dag gingen we namelijk met de bus naar de stad Oaxaca en dat was wat betreft viezigheid en lawaai zonder twijfel het hoogtepunt van de reis. O ja, eerst moet ik nog even iets vertellen over de bus. Overal in Mexico rijden andere busmaatschappijen en in het zuiden heeft ADO een echte monopoliepositie (en deze organisatie heeft geen banden met de Haagse voetbalclub, mocht iemand dat denken). Door hun positie denken ze bij ADO dat ze alles kunnen maken: bussen kwamen rustig een halfuur te laat bij het vertrekpunt, kwamen uren te laat aan bij het eindpunt, buschauffeurs kochten onderweg rustig een tros bananen bij een stalletje langs de kant van de weg en bovendien stopten ze om de haverklap om te controleren of er geen zwartrijders in de bus zaten. Het was dan ook niet verwonderlijk dat we een uur later dan gepland aankwamen in Oaxaca.

Oaxaca: een werkelijk prachtige koloniale stad met mooie pleinen, geweldige kerken en autovrije zones. Maar zodra je je buiten die autovrije zones begaf begon de ellende. Even een korte samenvatting: behalve het centrum bestond Oaxaca uit enkel krottenwijken gemaakt van golfplaat; overal liepen mensen te bedelen of ze probeerden je allerlei spullen aan te smeren; het rioolwater liep hier letterlijk over de straat heen; en de lucht was zo verontreinigd dat we in het hotel er amper van konden slapen. Rond het busstation was de hel het grootst, omdat daar een ontzettend smerige markt was waar het stonk naar alle vieze luchtjes die je maar kunt bedenken en diezelfde viezigheid zwierf ook rond over de straat en over de stoepen die de term 'stoep' niet verdienden. Een leuk feitje is dat mijn reisgids, die ik sinds deze reis ben gaan haten, deze markt aanbeval als een typische Mexicaanse markt met de typische geuren en kleuren van Oaxaca...

Vanuit Oaxaca kon je wel veel uitstapjes naar de omgeving maken, dus de volgende dag stapten we vroeg een busje in om naar de Zapoteekse ruïnes van Monte Albán te gaan, een geweldige archeologische opgraving boven op de top van een vlak gemaakte heuvel met uitzicht op de smog van Oaxaca. De dag daarna, een zondag, bezochten we eerst de fascinerende inheemse markt van Tlacolula, waar men alles verkocht wat je maar kunt bedenken, waaronder levende kalkoenen die vrouwen in vrolijk gekleurde jurken bij de poten vasthielden. Daarna gingen we verder naar Mitla, waar we eerst de kalksteenformatie Hierve el Agua bezochten. Die kon je alleen bereiken door plaats te nemen in de laadbak van een soort vrachtwagen die vervolgens een uur door de bushbush reed, over zandpaden en langs stukken land die door de boeren nog met de hand werden bewerkt. De kalksteenformatie bleek weer een typisch Mexicaanse toeristische attractie te zijn: het is een bedreigd natuurfenomeen, maar de Mexicanen bouwen er natuurlijk weer een half resort omheen met poelen waar je in kon zwemmen en een leger aan eetstalletjes. We waren er dan ook snel uitgekeken en dus besloten we om nog naar de archeologische opgraving van Mitla te gaan, een serie gebouwen met mooie reliëfs. Oaxaca en omgeving had voor mij totaal geen raakvlakken met het Mexico dat ik al kende. Het deed me meer denken aan India, vooral vanwege de tuktuks die overal door de stoffige straatjes reden. In Mitla besloten we dan ook om van de opgraving naar de bushalte een tuktuk te nemen en dit kostte een schamele 25 eurocent per persoon. Natuurlijk moest de bestuurder van onze tuktuk een wedstrijd houden met een andere tuktuk-bestuurder, maar na een spannende race bleek onze tuktuk toch de snelste te zijn...

Diezelfde avond stapten we in een nachtbus (van ADO: afschuwelijk) die ons naar San Cristóbal de las Casas bracht, een stad in de hooglanden van de staat Chiapas waar het ook een stuk koeler was dan in Oaxaca. Net als in Oaxaca was het hier een grote bende, maar alle inheemse kleuren maakten hier erg veel goed. Na een hotel te hebben gezocht, besloten we eerst naar twee inheemse Tzotzil-dorpen te gaan, San Juan Chamula en San Lorenzo Zinacantán. Vooral het eerste dorp is een grote aanrader, vooral vanwege de spectaculaire dorpskerk, geheel in de stijl van de Tzotzil-cultuur. Hier lagen dennennaalden op de grond waar mensen op gingen zitten en er stonden overal kaarsen. Eén van de families was op dat moment een ritueel aan het uitvoeren met een levende kip, waarbij de man het dier boven de kaarsen hield, waardoor de rook in de kip trok (of zoiets) en vervolgens veegde hij de kip af aan de mouw van zijn vrouw. Dit ritueel werd daarna overgedaan met een fles cola, want de moderne wereld heeft inmiddels ook dit afgelegen dorp bereikt. Handel voeren konden ze hier ook erg goed, want we zijn meerdere malen belaagd door verkoopsters die soms niet eens Spaans konden en die ons flink hebben afgezet. In het tweede dorp vroegen kinderen of ik een foto van ze wilde maken, maar zodra ik de foto had gemaakt wilden ze geld. Afschuwelijk om te zien hoe het toerisme en vooral het geld deze eeuwenoude culturen kapot lijken te maken en helaas hebben we er ook zelf aan meegewerkt. Alsnog was het een heel bijzondere ervaring en misschien wel de meest interessante van de reis.

De dag daarna stond de Cañón del Sumidero op het programma, een spectaculaire rivierkloof die je door middel van een boottocht kon verkennen. De rivier lag echter vol met plastic flessen en andere troep, wat het zuiden wel goed karakteriseerde, want wat is het daar een ongelooflijke bende op straat, in de greppel langs de weg, in steden, in natuurgebieden, overal... Dat nam niet weg dat de tocht erg spectaculair was, waarbij we langs een zeer mooie waterval in de vorm van een kerstboom voeren en uiteindelijk aankwamen bij een groot stuwmeer. Tijdens dit uitstapje kwamen we al in de tropische sferen, maar de volgende dag werd het pas echt tropisch toen we met de bus de spectaculaire bergweg naar Palenque namen. Overal was het prachtig groen langs de weg, hoewel er overal ook erg armoedige hutjes stonden, aangezien dit één van de allerarmste regio's van Mexico is. Palenque was een lelijke, tropische stad, maar met een zeer mooie archeologische opgraving van de Maya's. De tempelcomplexen lagen verstopt in het oerwoud waar het gonsde van de geluiden en waar de nevel zorgde voor een zeer mysterieuze gloed, die natuurlijk perfect paste bij de mysterieuze Mayacultuur.

Daarna was het alweer tijd om richting het noorden te vertrekken, ditmaal met een nachtbus van ADO richting Mexico-Stad, een enorme stad met een aantal mooie bouwwerken, maar ook een erg grauwe kant. Het bekende centrale plein van de stad, de Zócalo, het 'hart van Mexico', was bijvoorbeeld een teleurstellend grauw plein met lelijke kerstverlichting en een vies uitziende kathedraal. De ruïnes van de Azteekse hoofdstad Tenochtitlán lagen verstopt achter de kathedraal en waren niet veel meer dan een hoop stenen met tegen de achtergrond enkele vervallen kantoorcomplexen. Vlakbij de hoofdstad lagen wel nog de erg spectaculaire ruïnes van Teotihuacán, een enorm grote opgraving van meer dan twee kilometer lang en met enorm hoge piramides en andere tempels. Verder zijn we nog in Tula geweest, dat volgens mijn reisgids één van de 35 hoogtepunten van Mexico zou zijn vanwege de metershoge beelden die op de piramide stonden. Mijn reisgids zei ook dat je van het busstation van Tula gemakkelijk naar de ruïnes kon lopen. Na een uitputtende wandeling van ongeveer 5 kilometer heuvelopwaarts kwamen we eindelijk bij het complex aan waar vier beelden op een vrij lage tempel stonden, wat op zich wel aardig was, maar de wandeling zeker niet waard was en ook zeker niet thuis zou moeten horen in de lijst van 35 hoogtepunten.

Gisteren sloten we onze reis af in de stad Querétaro, vlakbij Guanajuato. Ik was daar al geweest, maar vond het absoluut niet erg om terug te keren. Een rustig koloniaal centrum, schone straten, geen open riolen, mooi aangelegde parken, geen sloppenwijken, dus best een verademing na het hectische zuiden. Maar gisteren werd vooral leuk toen ik vanuit de bus de lichtjes van Guanajuato weer zag opdoemen: het zuiden van Mexico is leuk, maar Guanajuato is het paradijs...

Nog één dag en dan stap ik alweer op het vliegtuig richting Nederland... Sowieso volgt er nog één blog!

Saludos,

Jeroen